శ్రీ శ్రీ శ్రీ
సిద్దేశ్వర స్వామి ఆలయం
వీరభద్ర సిద్దేశ్వర, హేంజేరు సిద్ధప్ప, మూర్కణప్ప , హేంజేరు భైరవ, యజ్ఞారీశ్వర ఇలా పలు నామాలతో కొలవబడు హేమావతి శివాలయము క్రీ.శ. 8-11వ శతాబ్దంలో నొళంబు రాజులు నిర్మించినది.
హేమావతి నందు వెలసిన మానవరూపదారి అయిన పరమశివుని అతిపెద్ద శిలావిగ్రహం ప్రపంచ ప్రఖ్యాతి కలిగిన శివాలయం.
ప్రతి సంవత్సరం శివరాత్రి పర్వదిన సంబరాలలో భాగంగా జాతర, సిరిమాను, పూలరథం, అగ్నిగుండం, చిన్న రథోత్సవం మరియు బ్రహ్మరథోత్సవం వంటి పెద్ద వేడుకలు జరుగును.
ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని శ్రీ సత్యసాయి జిల్లా అమరాపురం నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో హేమావతి గ్రామం గలదు. ఈ గ్రామంలో హేమావతి దేవాలయాలు చాలా ప్రసిద్ధి చెందినవి. ఇచ్చటి ఆలయాలు నొళంబుల శిల్పశైలికి మరియు శివలింగములకు విగ్రహాలకు ప్రసిద్ధి చెందినది. కేంద్ర పురావస్తుశాఖ ఆధీనంలో ఉన్న హేమావతి దేవాలయంలో ప్రపంచంలో ఎక్కడాలేని అతిపెద్ద శివుని విగ్రహం కాలభైరవుడు 5.8 అడుగుల నిలువెత్తు మానవరూపం ఇక్కడ చూడవచ్చును. నల్లరాతితో చేయబడిన శివలింగాలు వాటికెదురుగా ఉన్న మండపంలోని గంభీరంగాలేచి వస్తున్నట్లు కణబడే చక్మని నందులను చూడవచ్చును. దాదాపు 14 ఎకరాల విస్తీర్ణంతో ఉద్యానవనం హరిత వర్ణంతో ఆహ్లాదాన్ని ఇస్తుంది.
ప్రస్తుతము అన్ని దేవాలయములు క్రీ.శ. 9-10 వ శతాబ్దంలో నిర్మించినవి. వీటిలో సిద్దేశ్వరస్వామి, దొద్దేశ్వర స్వామి దేవాలయాలు, పడమర ముఖద్వారంగా ఉండడం శివాలయాలకే ప్రత్యేకం. ఈ దేవాలయాల గర్భగుడి చతురస్రాకారంలో ఉండి, అర్ధమందపం, వసారా ఉంటుంది.
గాంభీర్యాన్ని గొల్పే ముఖమండపం ఉండక, గర్భగుడికి ఎదురుగా నంది మండపం ఉండడం విశేషం. గది గోడలపై పావురము మరియు వివిధ జీవుల ఆకృతులు ఉన్నాయి. స్థంభాలు అన్నియు నల్లటి నునుపైన రాతితో చెక్కబడ్డాయి. భారత పురాణబొమ్మలు, పట్టీలతో శిల్పులు మలచినతీరు వారిని కూడా గొప్పవారిని చేశాయి.
ఇచ్చటి దేవాలయాలకు గాలివెలుతురు రావడానికై కిటికీలు, గవాక్షములు 10వ శతాబ్దంలోనే ఏర్పరచి కిటికీలో గంగ, విష్ణు, బ్రహ్మ, కార్తికేయ, మిథున శిల్పాలు పొదిగి ఉండడం ప్రత్యేకంగా చూడవచ్చును.
ఇచ్చటి వసారాలో అష్టదిక్సాలకులతో కూడిన శిల్పాలు ప్రతిష్టాపన జరిగింది.
నొళంబుల శిల్చ్పసౌందర్యం దొద్దేశ్వరస్వామి ఆలంయంలోనూ, ప్రభుత్వ ఆదరణ లభించని అక్కాచెల్లెళ్ళ ఆలయాలుగా పిలిచే ఆలయాలలో చూడవచ్చును. భక్తులు సేదతీరే ఆలయ విశాలమైన ఉద్యానవనంలోసి పచ్చగడ్డి మైదానంలో ఉండిపోతూ ఆహ్లాదాన్ని ఆనందాన్ని మైమరిచే శిల్పసొందర్యాన్ని చూస్తూ హేమావతిలోనే ఉండిపోదామనే భావన పర్యాటకులకు, భక్తులకు కలుగును. ఇది పర్యాటకులకు ప్రత్యేక ఆకర్షణ.
భైరవ వర్ణన క్రింది విధంగా ఉంది: లలితాసనంలో కూర్చొని కుడి కాలు క్రిందికి వేలాడుతూ ఉంటుంది. అతను తన ఎగువ కుడి చేతిలో త్రిశూలం (త్రిశూలం), ఎడమ
ఎగువ భాగంలో డమరు (డ్రమ్) మరియు కపాల (పుర్రె కప్పు); అతని దిగువ ఎడమ చేతి అభయ-ముద్రను (“భయపడకు”) ఏర్పరుస్తుంది. గుణాలు సహజమైన పద్ధతిలో నిర్వహించబడతాయి: త్రిశూలం చుట్టూ ఉన్న వేళ్లు విశ్రాంతిగా ఉంటాయి, డమరు సాధారణంగా కనిపించే విధంగా కేవలం రెండు వేళ్లతో పట్టుకోకుండా అరచేతి మరియు చేతి వేళ్లలో ఉంటుంది. శైలీకృత జుట్టు రింగ్‌లెట్‌లు తల చుట్టూ రెండు వరుసలను ఏర్పరుస్తాయి, ఇవి హాలోను పోలి ఉంటాయి.
తల శిఖరం వద్ద ఒక ముండా (పుర్రె), నుదిటికి అడ్డంగా అల్లుకున్న నాగ (పాము) ఉంటుంది. నాగాలు కూడా కీయురా (ఎగువ ఆర్మ్‌లెట్స్) లో భాగం. అతను ముండ-యజ్ఞోపవీతాన్ని (పుర్రెలతో కూడిన పవిత్ర దారం) అలంకరించాడు. అదనపు ఆభరణాలలో ఆభరణాలతో అలంకరించబడిన సింహమూకహమేఖల (సింహం తల గల బెల్ట్), రత్నదామం (నగలతో కూడిన హారము), కటిబంధ (నడుము పట్టీ), కుండలాలు (చెవిపోగులు), వృత్తాకార కంకణాలు మరియు చీలమండలు ఉన్నాయి. యవ్వన, గుండ్రని, కండగల ముఖం నోటి నుండి పొడుచుకు వచ్చిన రెండు చిన్న కోరలను కలిగి ఉంటుంది. భైరవ యొక్క ఈ చిత్రణ అతని ఉగ్ర (ఉగ్ర) స్వభావాన్ని నొక్కిచెప్పదు; బదులుగా, ఇది స్వాగతించే వ్యక్తిని ప్రదర్శిస్తుంది. అయితే, 152 సెంటీమీటర్ల పొడవు మరియు 92 సెంటీమీటర్లు దాని విశాలమైన పాయింట్ వద్ద నిలబడి, ఈ పెద్ద బ్లాక్ స్కిస్ట్ ఫిగర్ కమాండింగ్ ఉనికిని కలిగి ఉంది.
ఎపిగ్రాఫ్‌ల వంటి మనుగడలో ఉన్న సమాచారం ఏదీ చిత్రం యొక్క మూలాలు మరియు ప్రయోజనం గురించి వివరాలను అందించదు మరియు ఈ చిత్రాన్ని కమీషన్ చేయడానికి బాధ్యత వహించే వ్యక్తుల సంక్లిష్ట ఉద్దేశాలకు సంబంధించిన సమాచారం లేదు. ఒక చిత్రం యొక్క పాత్ర కాలక్రమేణా అభివృద్ధి చెందుతుంది, ఎందుకంటే వ్యక్తులు వారి అభివృద్ధి చెందుతున్న అవసరాలకు అనుగుణంగా దానిని తిరిగి అర్థం చేసుకుంటారు. అయినప్పటికీ, నేటికీ, హెంజెరప్ప పట్ల స్థానిక సమాజం చూపుతున్న ప్రగాఢమైన గౌరవం, ఈ చిత్రం ప్రారంభం నుండి ప్రత్యేక ప్రాముఖ్యతను కలిగి ఉందనే నా అనుమానాన్ని బలపరుస్తుంది. నేటి కాలంలో, హేమవతిని నొలంబ శాసనాలలో హెంజేరు అని పిలుస్తారు.
కన్నడలో “అప్పా” అనేది “తండ్రి” అని అనువదిస్తుంది మరియు గౌరవప్రదమైన ప్రత్యయంగా ఉపయోగించబడుతుంది. కాబట్టి, హెంజెరప్పను హెంజేరు యొక్క రక్షకుడు లేదా తండ్రి అని అర్థం చేసుకోవచ్చు. ప్రజలు క్రమం తప్పకుండా హెంజెరప్ప ఆశీర్వాదం కోరుకుంటారు మరియు కష్ట సమయాల్లో పరిష్కారం కోసం అతనిని ఆశ్రయిస్తారు. గతంలో చెప్పినట్లుగా, వీరశైవులు తమ ఆచారాలలో భాగంగా హెంజెరప్పను నిర్వహిస్తారు. వీరశైవులు సాధారణంగా కఠినమైన శాకాహారులు అయినప్పటికీ, వారు సిద్దేశ్వర సమ్మేళనంలో ప్రత్యేక సందర్భాలలో మేక బలిని అనుమతిస్తారు, భైరవ ఉగ్ర దేవత పాత్రను అంగీకరిస్తారు. హెంజెరప్పతో ముడిపడి ఉన్న సాంప్రదాయ అవసరాలు వారి స్వంత వీరశైవ బోధనల కంటే ప్రాధాన్యతనిస్తాయి.
సిద్దేశ్వర స్వామి ఆలయం
చైత్రం, వైశాఖం మాసాలలో సంధ్యా సమయాలలో సూర్యకాంతి 5.8 అడుగుల ఎత్తు గల సిద్దేశ్వర స్వామిని తాకి చూడడానికి ఏంతో ఆహ్లాదంగా ఉంటుంది.
దొడ్డేశ్వర స్వామి ఆలయం
శ్రీ దొడ్డేశ్వర స్వామి ఆలయములో శైవ పురాణ కథలతో పాటు విష్ణవ పురాణ గాథలు కూడా చెక్కబడి ఉన్నాయి. అతిపెద్ద నంది దేవాలయానికి ఎదురుగా ఉంది.
చేళ భైరవ స్వామి ఆలయం
శ్రీ చేళభైరవస్వామి ఆలయములో బెల్లం నైవేద్యం చేస్తే వారి ఇంటి పరిసరాలకు పాము, తేళ్లు ఇంకా ఎటువంటి విషపురుగులు రాకుండా స్వామి కాపాడుతాడని విస్వాసం.
మల్లేశ్వరస్వామి ఆలయం
మల్లేశ్వరస్వామి ఆలయములో ఉదయం సూర్యకిరణాలతో లింగం ఎంతో ప్రకాశవంతంగా అగుపడును. ఇది దొడ్డేశ్వరాలయానికి ఎడమవైపున కలదు.
విరూపాక్షేశ్వర ఆలయం
ఆలయము శిల్పకళకు ఎంతో ప్రసిద్ధి. ఈ ఆలయము దొడ్డేశ్వరస్వామి ఆలయానికి కుడివైపున కలదు. శివలింగానికి ఎదురుగా మండపంలో నంది చేతితో తాకితే శబ్దం వస్తుంది.
నవకోటమ్మ ఆలయం
సిద్దేశ్వరస్వామికి చెల్లెమ్మగా నవకోటమ్మను ఇక్కడి జనులు పూజిస్తారు. సంతాన ప్రాప్తికై నవకోటమ్మను పూజలు నిర్వహిస్తారు ఇక్కడి జనులు.
